Δημοσιογραφική Επιμέλεια: Απόστολος Στάικος
Video/μοντάζ: Γιάννης Δόλας
Πρόγραμμα αναδοχής: Τι σημαίνει αγαπώ και φροντίζω ένα ασυνόδευτο παιδί
Η ώρα κοντεύει εννέα, ο Αλί* μόλις έχει ξυπνήσει. Στην κουζίνα, η «μανούλα Βαγγελιώ» όπως την αποκαλεί ο μικρός, φτιάχνει τοστ και ετοιμάζει πορτοκαλάδα. Το σαλόνι είναι στολισμένο με πολύχρωμα μπαλόνια, ενώ γύρω στις 12:00 η Ευαγγελία Αδάμ θα πάει στο ζαχαροπλαστείο για να πάρει μια μεγάλη τούρτα σοκολάτα. Αυτή την Κυριακή, η ανάδοχη μητέρα και ο μικρός θα την περάσουν με φίλους και συμμαθητές του Αλί. Το παιδί έχει γενέθλια, γίνεται επτά ετών.
«Επέλεξα να προχωρήσω στην αναδοχή ενός ασυνόδευτου ανήλικου, γιατί θεωρώ ότι αυτά τα παιδιά έχουν μεγάλη ανάγκη από στήριξη και αγάπη. Φύγανε από τις πατρίδες τους λόγω του πολέμου και της φτώχειας, τραβήξανε τα μύρια όσα, χάσανε γονείς, συγγενείς, τα πάντα… Είναι μόνα στη ζωή και αυτό το πράγμα με πληγώνει. Νιώθω ενοχές απέναντι σε αυτές τις ψυχούλες και γι’ αυτό επέλεξα να προχωρήσω στην αναδοχή ενός παιδιού» λέει η Ευαγγελία Αδάμ.
Το 2015, η ΜΕΤΑδραση εισήγαγε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το πρόγραμμα αναδοχής ασυνόδευτων παιδιών προσφύγων. Στόχος ήταν τα παιδιά αυτά, που από τη μια στιγμή στην άλλη βρέθηκαν μόνα τους σε μια ξένη χώρα, να μεγαλώσουν σε ένα ασφαλές και προστατευμένο οικογενειακό περιβάλλον που θα τα υποστηρίξει και θα τα φροντίσει.
Μέχρι και το 2022, μέσω του προγράμματος αναδοχής της Οργάνωσης, 113 παιδιά πρόσφυγες βρήκαν φροντίδα σε 89 οικογένειες.
«Σε ένα πάρτι της μικρής ανιψιάς μου συνάντησα μια παλιά φίλη. Μου είπε πως μέσω της ΜΕΤΑδρασης είχε προχωρήσει στην αναδοχή ενός κοριτσιού. Το βρήκα ενδιαφέρον, έψαξα στο internet και επικοινώνησα και με την Οργάνωση. Οι άνθρωποι της ΜΕΤΑδρασης με βοήθησαν πάρα πολύ. Με κάλεσαν στο γραφείο. Ήταν εκεί και άλλοι υποψήφιοι ανάδοχοι. Μας μίλησαν, μας ενημέρωσαν για τη διαδικασία. Έκανα την αίτηση και στη συνέχεια παρακολούθησα ένα σεμινάριο για την αναδοχή» λέει η Ευαγγελία Αδάμ.
Μετά από την ανάληψη υλοποίησης του θεσμού της Αναδοχής από το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, η ΜΕΤΑδραση, χάρη στην πολύτιμη εμπειρία της, συμβάλλει στην ενίσχυση του θεσμού ειδικότερα αναφορικά με τα ασυνόδευτα παιδιά πρόσφυγες, παρέχοντας πληροφόρηση, καθοδήγηση και υποστήριξη σε υποψήφιους ανάδοχους γονείς, σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Η αναδοχή πραγματοποιείται μέσω της πλατφόρμας www.anynet.gr του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας.
«Το πρόγραμμα αναδοχής είναι μια εξαιρετικά σημαντική πρωτοβουλία. Η δράση καλύπτει τα κενά που δημιουργεί η έλλειψη κατάλληλων δομών φιλοξενίας και η ανάγκη για εξατομικευμένη φροντίδα. Πολλά από αυτά τα παιδιά έχουν τραυματικές εμπειρίες και η ζωή σε ένα περιβάλλον αγάπης και σταθερότητας τα βοηθάει να ξεπεράσουν τα ψυχικά τραύματα, να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση και να ενταχθούν ομαλά στην κοινωνία. Η αναδοχή όχι μόνο καλύπτει το κενό της οικογένειας, αλλά συμβάλλει και στην πρόληψη της εκμετάλλευσης και της παραμέλησης αυτών των ευάλωτων παιδιών. Το πρόγραμμα της ΜΕΤΑδρασης βοηθά καθοριστικά, προσφέροντας στα παιδιά ελπίδα και ευκαιρίες για ένα καλύτερο μέλλον» λέει η υπεύθυνη του προγράμματος αναδοχής, Χριστιάννα Παπαδοπούλου.
Τον πρώτο καιρό ο Αλί ήταν επιφυλακτικός και κάπως απόμακρος. Βρισκόταν σε ένα καινούριο περιβάλλον, με ανθρώπους που δεν γνώριζε. Χρειάστηκε χρόνος και υπομονή για να πειστεί πως η Ευαγγελία και ο γιος της θέλουν να του προσφέρουν όσα έχει στερηθεί.
«Βεβαίως υπήρχε η δυσκολία της προσαρμογής. Και της δικής μου και της δικής του. Αυτό κράτησε περίπου τρεις με τέσσερις μήνες. Μόλις ξεκίνησε το σχολείο και μπήκαμε σε μια ρουτίνα, το παιδί προσαρμόστηκε και έτσι ξεκίνησε η νέα μας ζωή. Όσο για τον μεγάλο μου γιο, όχι μόνο δεν έφερε αντίρρηση, αλλά ήρθε μαζί μου στη ΜΕΤΑδραση για να με στηρίξει. Μετά ήρθε στο σπίτι για λίγες ημέρες και έμεινε μαζί μας. Τώρα νιώθει πως έχει έναν μικρό αδερφό» λέει η ανάδοχη μητέρα.
Πριν υποβάλλει την αίτηση για αναδοχή, ελάχιστοι φίλοι της Ευαγγελίας Αδάμ προσπάθησαν να την αποτρέψουν. Έκαναν λόγο για χρονοβόρες διαδικασίες με μεγάλη γραφειοκρατία, ενώ πρόσθεσαν πως μάλλον είναι «λίγο μεγάλη» για αυτό και δεν θα της δώσουν παιδί. Όπως αποδείχθηκε έκαναν λάθος.
Η ανάδοχη μητέρα υποστηρίζει πως πρόκειται για μία «εμπειρία ζωής» και καλεί όσους δεν έχουν παιδιά ή απλά θέλουν να στηρίξουν ένα ασυνόδευτο παιδί πρόσφυγα, να αναζητήσουν πληροφορίες και να κάνουν το βήμα.
Η πρακτική της αναδοχής ακολουθείται εδώ και δεκαετίες από άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και έχει πλέον αποδειχθεί ότι η διαμονή των παιδιών σε οικογένειες αποτελεί την καλύτερη επιλογή για την ψυχοκοινωνική τους εξέλιξή. Ανάδοχοι γονείς μπορούν να γίνουν σύζυγοι ή μεμονωμένα άτομα, με ή χωρίς παιδιά, που πληρούν τις προβλεπόμενες από το Νόμο προϋποθέσεις. Βεβαίως, στο σημείο αυτό πρέπει να σαφές πως αναδοχή, δεν σημαίνει (αναγκαστικά) υιοθεσία.
«Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ότι η αναδοχή και η υιοθεσία είναι δύο διαφορετικές μορφές φροντίδας παιδιών. Οι ανάδοχοι γονείς προσφέρουν προσωρινή φροντίδα σε ένα παιδί, με σκοπό την υποστήριξή του μέχρι να επιστρέψει στην οικογένειά του ή να βρεθεί μόνιμη λύση. Η υιοθεσία, από την άλλη, είναι μια μόνιμη νομική διαδικασία, όπου το παιδί γίνεται μέλος μιας οικογένειας, με όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις. Στην αναδοχή, η γονική μέριμνα παραμένει στο κράτος ή στους βιολογικούς γονείς, ενώ στην υιοθεσία μεταβιβάζεται πλήρως στους θετούς γονείς. Βεβαίως, μια αναδοχή κάτω από κατάλληλες προϋποθέσεις μπορεί να οδηγήσει σε υιοθεσία. Κάτι τέτοιο έχει συμβεί με παιδιά πρόσφυγες που έγιναν αναδοχή μέσω του προγράμματος της ΜΕΤΑδρασης και στη συνέχεια υιοθετήθηκαν από τις οικογένειές τους» αναφέρει η υπεύθυνη του προγράμματος αναδοχής, Χριστιάννα Παπαδοπούλου.
Κοντεύει έξι το απόγευμα. Η τούρτα σοκολάτα με τα επτά κεράκια βρίσκεται πάνω στο τραπέζι, ενώ φίλοι και συμμαθητές τραγουδούν, «να ζήσεις Αλί και χρόνια πολλά μεγάλος να γίνεις με άσπρα μαλλιά…». Ο μικρός έλαβε πολλά δώρα, όμως φαίνεται πως ένα επιτραπέζιο παιχνίδι και το λευκό ρομπότ έχουν ήδη κερδίσει την προσοχή του.
Το σπίτι έχει γεμίσει γέλια και φωνές, ενώ τα μικρά παιδιά αλωνίζουν στο σαλόνι και στον κήπο. «Μανούλα, μπορώ να φάω ένα ακόμα κομμάτι τούρτα;» ρώτησε ο Αλί. Χαμογελώντας, η ανάδοχη μητέρα έγνεψε καταφατικά.
«Ο Αλί περνάει πολύ όμορφα. Του αρέσει που ζούμε στη φύση, δίπλα στη θάλασσα. Όλοι μας οι φίλοι και οι συγγενείς τον αγαπούν πολύ. Πηγαίνει στο σχολείο, έχει κάνει καινούριους φίλους. Μαθαίνει Αγγλικά και χορό. Βεβαίως η γυμναστική είναι η μεγάλη του αδυναμία. Φαντάζομαι ένα όμορφο μέλλον. Ο μικρός έχει αλλάξει πολύ, έχει προσαρμοστεί και πλέον είμαστε μια κανονική οικογένεια. Είναι το παιδί της καρδιάς μου και πιστεύω πως θα είμαστε μαζί για όσο ζω» λέει η Ευαγγελία Αδάμ.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα αναδοχής ασυνόδευτων ανηλίκων, μπορείτε να επικοινωνήσετε στο τηλέφωνο 214 100 8700 ή στο email foster@metadrasi.org.
*Τα στοιχεία του παιδιού έχουν τροποποιηθεί για λόγους προστασίας.
